WIKI TAKATIFU

Juma kuu Kwa Kilatini: Hebdomas Maior, lakini kwa kawaida zaidi Hebdomas Sancta yaani “Wiki Takatifu.

Ni juma la mwaka ambalo Wakristo wanaadhimisha kwa namna ya pekee matukio makuu ya historia ya wokovu kadiri ya imani yao, kuhusiana na mwisho wa maisha ya Yesu huko Yerusalemu, uliofuatwa na ufufuko wake.

Katika madhehebu mengi ya Ukristo, juma hilo linaanza na Jumapili ya matawi ambapo linaadhimishwa kwa shangwe tukio la Yesu Kristo kuingia huo mji mtakatifu kama mfalme wa Wayahudi huku akipanda punda na kushangiliwa na umati wa wafuasi wake, waliofurahia hasa alivyomfufua Lazaro wa Betania.

Lakini Yesu alieleza kuwa ufalme wake si wa dunia hii, na kuwa yeye hakuja kutumikiwa bali kutumikia na kutoa uhai wake uwe fidia ya umati.

Hivyo siku zilizofuata, hasa Ijumaa Kuu, alikabili kwa hiari mateso na kifo kutoka kwa wapinzani wake waliopitia mamlaka ya liwali Ponsio Pilato ili apewe adhabu ya kifo kwa kusulubiwa, na hatimaye akafufuka mtukufu usiku wa kuamkia Jumapili.

Kabla ya hapo Yesu alijumlisha hayo matukio yajayo katika karamu ya mwisho aliyokula pamoja na mitume wake 12, akiwaachia agizo la kufanya daima karamu ya namna hiyo kama ukumbusho wake.MaandamanoEkwador

Basi, kuanzia Alhamisi kuu jioni hadi Jumapili ya Pasaka jioni Wakristowanaadhimisha siku tatu kuu za Pasaka, zinazofanya ukumbusho wa Yesu mteswa, mzikwa na mfufuka  kama ifuatavyo:

• Alhamisi kuu jioni hadi Ijumaa kuu jioni: siku ya Kristo mteswa
• Ijumaa kuu jioni hadi Jumamosi kuu jioni: siku ya Kristo mzikwa
• Jumamosi kuu jioni hadi Jumapili ya Pasaka jioni: siku ya Kristo mfufuka.

Kuhusiana na Pasaka ya Kiyahudi, ni lazima Juma kuu litokee mwishoni mwa Machi au kabla ya wiki ya mwisho ya Aprili.

Ushahidi wa kwanza kuhusu ibada za pekee za Wakristo wakati huo unapatikana katika “Katiba za Mitume” (kwa Kiingereza: “Apostolical Constitutions”, 18, 19), zilizoandikwa katika nusu ya pili ya karne ya 3 hadi karne ya 4. Humo ulaji wa nyama unakatazwa wiki nzima, na mfungo kamili unaagizwa kwa siku za Ijumaa na Jumamosi Kuu.

MAJINA ZA SIKU WIKI TAKATIFU

Siku za Juma Takatifu zinaweza kwenda kwa majina tofauti kulingana na madhehebu ya Ukristo unazofanya. Unaweza kusikia Jumapili ya Palm, Jumatano takatifu, na Ijumaa nzuri iitwayo masharti mengine.

JUMAPILI YA PASSION AMA JUMAPILI YA MATAWI{PALM}

Jumapili ya Palm inaweza pia kwenda na Jumapili ya Passion. Passion ni maelezo ya kukamata Yesu, mateso yake, na kifo. Miongoni mwa Kilutheri na Wakanisa, siku hiyo inajulikana kama Jumapili ya Passion: Jumapili ya Palm.

KUPELELEZA JUMATANO {SPY WENESDAY}

Jumatano takatifu pia inaweza kuitwa Spy Jumatano. Hii ni kumbukumbu ya nia ya Yuda Iskarioti kumsaliti Yesu, njama aliyoifanya Jumatano Takatifu. Jamhuri ya Czech leo hii ni jadi iitwayo “Jumatano ya Ugly,” “Jumatano-Kujitokeza Jumatano,” au “Jumatano Nyeusi,” ambayo inahusu siku ambayo chimney inapaswa kupigwa safi katika maandalizi ya sikukuu za Pasaka.

MAUNDY ALHAMISI {HOLY THURSDY}

Unaweza pia kusikia Alhamisi takatifu inayoitwa Maundy Alhamisi. Inaaminika kwamba neno “maundy” linatokana na neno la Kilatini kwa “mamlaka.” Maundy inaashiria wakati Yesu aliwaosha miguu ya wanafunzi katika jioni ya mwisho siku ya Alhamisi takatifu. Aliwaagiza mitume katika Yohana 13:34, “Ninawapa amri mpya, ili mpendane ninyi kama nilivyowapenda ninyi.”

IJUMAA KUBWA/KUU/NZURI

Kwa Kiingereza, Ijumaa njema pia inaweza kuitwa Ijumaa Kubwa, Ijumaa Nyeusi, Ijumaa ya Pasaka. Wakristo wa Orthodox mara nyingi wanataja siku kama Ijumaa Kuu au Ijumaa takatifu. Wengi wamejiuliza kwa nini neno “nzuri,” limetumika kama maelezo ya kusulubiwa. Neno “nzuri,” lilikuwa na maana nyingine kwa Kiingereza. Njia ya sasa ya kizamani ya neno pia ilimaanisha “kiburi” au “takatifu.”

Kwa lugha zingine, Ijumaa nzuri inaitwa vitu vingine. Kwa mfano, Karfreitag kwa Kijerumani ina maana ya “Ijumaa ya kuomboleza.” Katika nchi za Nordic, siku hiyo inaitwa “Ijumaa ndefu.”

By Imelda Lihavi